تاریخچه ضبط آواها در بندرعباس

این مطلب در شماره 12 مجله وزین نسیم بادگیر به چاپ رسیده است .

موسیقی ، غنا و رقص جزء لاینفک زندگی انسانهاست که  در ادوار تاریخ گاهاً با جبر حکام در محاق افتاده اند . اما زدودن آن از سینه و ضمیر انسانها کاری ناشد نی است . نخستین تصاویر منقوش که  در آثاری از جهانگردانی مثل شاردن و دلاواله به جا مانده نشان می دهد در بدو شگل گیری شهریت گامبرون گروه های موسیقی به فعالیت مشغول بوده اند .

بندرعباس – برگرفته از سفرنامه شاردن 1665 میلادی

 افول اقتصادی و واگذاری این خطه به امامان مسقط سالیان سیاه و پر دردی را رقم زد و تا ابتدای دهه سی اشارات مختصری در خصوص ترنم آواهای بندرعباس وجود دارد ، اما پس از این دوران است که مهاجرین هرمزگانی خصوصاً غرب استان به مانند بستک و بندرلنگه که به نواحی ساحلی جنوب خلیج فارس به مانند بحرین قطر و دبی (نه امارات ) کوچیده بودند با رواج امکان ضبط بر روی موم و ریل و صفحه سنگی ، آواهای دلتنگی غربت یا شادمانگی هایشان را به این سوی روانه کردند  ، هرچند این امکان در نواحی مرکزی کشور بوجود آمده بود  اما بندرعباس در پرتوآن دور افتادگی از آن محروم بود . قدیمی ترین صدای ضبط شده احتمالاً باید متعلق به یوسف محمد مشاعی باشد که از سال 1335 فعالیت موسیقیایی داشته و در سال 1343  گروه (فرقه) الانوار را در بحرین بنیان می گذارد که در تاریخ موسیقی بحرین جایگاه ویژه ای دارد .

پس از آن یوسف هادی و ابراهیم لنگاوی نیز صدایشان را در کالبد صفحات سنگی به دیار مادری شان رسانیدند .

در ابتدای دهه چهل صدای زبیده درویش ( زبیده بندری)در استدیو زین الفون ضبط و به بازار ارائه شد . متعاقب آن  از جاسم کنگی ، حسن پورکن ، ابراهیم شاعر کریانی و بعد تر حسن کریمی و ارسلان عطایی صفحاتی به بازار آمد .

در سال 1346 با افتتاح مرکز رادیویی بندرعباس ، امکان  ضبط بر روی ریل و انتقال به تهران و تکثیر آن فراهم  آمد . ابتدا  استودیوی مختص ضبط در محل فرستنده رادیو در مکان فرودگاه قدیم احداث و سپس به دلیل دوری از مرکز شهر به محل بازار روز فعلی و در منزل گلبهارانی که در اجاره رادیو بود منتقل شد . قبل از افتتاح مرکز رادیو ، صدای خوانندگان توسط چند اسپانسر در استودیو های دبی مثل “زین الفون “و “تسجیلات شعب”ضبط و نسخه ای از آن به تهران و شرکت های تولید و پخش ، واگذار تا با برچسب و لوگوی سفارش دهنده انتشار یابند . چند موسسه اسپانسر به این ترتیب بودند  :

  1. فروشگاه کولاک به مدیرت  زنده یاد ماشاالله میرزایی صاحب مغازه لیموناد فروش در ضلع جنوبی میدان بلوکی که دغدغه مند امور فرهنگی نیز بودند .
  2. فروشگاه برادران عابدینی به مدیریت محمد نور عابدینی و فروشنده لوازم خانگی در بازار و جنب کفش ملی مرکزی فعلی
  3. فروشگاه مصفا واقع در خیابان شاه حسینی

صفحات زیبای به جا مانده بیشتر منقش به لوگوی این سه اسپانسر خوشنام بندرعباسی می باشند . فقط در این میان صفحات زیادی از زنده یاد علی فدایی معلم ، ترانه سرا و خواننده خوش ذوق و خوش صدای بندرعباسی ساکن کرمان با اجرای ترانه های فولکوریک کرمان و بندرعباس به دست مردم می رسید که خارج از پروسه مورد نظر ما در بندرعباس بود.

در سالهای پایانی دهه چهل و رواج نوار کاست ، آثار خوانندگانی مثل صالح آتون ، فاطمه و حوا رضایی ، ارسلان عطایی  ، حسن کریمی و  محمد مظفری که در استودیوی رادیو ضبط می شد با آرم و لوگوی فروشگاه هایی  چون نوار فروشی “بت شکن ” در چهارراه مرادی ، استدیو خلیج فارس به مدیریت زنده یاد سام در میدان بلوکی و استدیو شانه (سجادی) در خیا بان برق و استدیو شعله در سه راه پلنگ صورتی به فروش می رسید .

با امتناع مرکز رادیو تلوزیون بندرعباس از ضبط آثار هنرمندان بعد از انقلاب بار دیگر مجبور به استفاده از استدیو های آن سوی آب شدند . خوشبختانه این روزها چندین استدیوی مجهز در بندرعباس به کار ضبط ومیکس و مسترینگ آثار هنرمندان مشغول هستند . نهایتاً اینکه نگارنده تلاش نموده تا ترک های دیجیتال اکثر این آثار را جمع آوری نماید . برای هرچه کاملتر شدن این مجموعه نیازمند یاری همه عزیزان هستیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.